Informacje o raku i inne informacje zdrowotne, zarówno drukowane, jak i internetowe, powinny pochodzić z wiarygodnego źródła. Instytucje rządowe, szpitale, uniwersytety oraz czasopisma i podręczniki medyczne zawierające informacje oparte na dowodach naukowych i faktach medycznych (tzw. evidence based medicine) to źródła, którym zwykle można zaufać. Ponadto warto regularnie sprawdzać aktualne wytyczne Towarzystw Naukowych, które przygotowują dokumenty na podstawie zweryfikowanych, często międzynarodowych źródeł.
Niestety, zarówno w Internecie, jak i na półkach w księgarnia czy punkcie prasowym bardzo często można znaleźć informacje komercyjne, wprowadzające w błąd lub niepotwierdzone klinicznie. Jeśli źródło podaje twierdzenia, które są zbyt piękne, aby mogły być prawdziwe, pamiętaj – zazwyczaj tak jest. Jeśli artykuł poleca Ci jedno konkretne rozwiązanie, to z dużym prawdopodobieństwem jest reklama.
Skorzystaj z poniższych wskazówek, aby zabezpieczyć się podczas wyszukiwania informacji zdrowotnych.
Jak znaleźć wiarygodne strony internetowe?
Rzetelne źródła informacji na temat raka i innych informacji zdrowotnych powinny ułatwiać czytelnikom poznanie, kto publikuje treści. Autorzy powinni jasno określić oryginalne źródło informacji wraz z referencjami ekspertów i osób, które przygotowują lub recenzują materiały online.
Aby zdecydować, czy informacje dotyczące zdrowia w Internecie są wiarygodne, sprawdź:
- Kto nimi zarządza?
Osoba lub grupa, która opublikowała informacje online, powinna być łatwa do odnalezienia. - Jakie litery znajdują się na końcu adresu strony internetowej?
Strony rządowe kończą się na „.gov”, a te na „.edu” są prowadzone zwykle przez uniwersytet lub inną instytucję edukacyjną. Są to źródła, którym zwykle można ufać. Jeśli na końcu adresu internetowego widzisz „.org” może to być również zaufana witryna prowadzona przez fundację onkologiczną. Jednak sprawdź to dokładnie, aby się upewnić. - Kto płaci za utrzymanie strony (lub projekt) i jaki jest tego cel?
Powinieneś być w stanie znaleźć te informacje w sekcji „O nas”. Czy autorzy coś sprzedają lub promują jakieś konkretne „lekarstwo” albo terapię? Jeśli tak, bądź bardzo ostrożny! - Jakie jest oryginalne źródło informacji, na bazie którego publikowali autorzy?
Jeśli informacja została pierwotnie opublikowana w czasopiśmie naukowym lub podręczniku medycznym, cytujący takie fakty autorzy powinni zawrzeć tę informację w tekście. Możesz wtedy wyszukać badania pierwotne i sprawdzić, czy zostały opublikowane we wiarygodnym tytule medycznym. Jeśli tak, wiedzę możesz uznać za opartą na dowodach. - W jaki sposób sprawdzane są informacje przed ich opublikowaniem?
W przypadku większości publikacji dotyczących zdrowia osoba posiadająca kwalifikacje medyczne lub naukowe (czyt. osoba, która uzyskała stopień naukowy lekarza, doktora czy profesora) dokonuje przeglądu informacji przed ich opublikowaniem, aby upewnić się, że są one poprawne. Podpisuje się na końcu tekstu (np. „Konsultacja merytoryczna: xxx”). - Jak aktualne są informacje?
Źródła informacji zdrowotnych online powinny pokazywać, kiedy informacje zostały opublikowane lub ostatnio sprawdzone. Postęp w medycynie następuje niezwykle szybko. Oprócz wiarygodności, data publikacji też może mieć wpływ na aktualność danych płynących z Twojego źródła.
Możesz sprawdzić powyższe punkty wchodząc na strony zaufanych instytucji, tj. Krajowy Rejestr Nowotworów (onkologia.org.pl/pl), www.nio.gov.pl czy uznanych przez lokalny świat medycyny portali popularnonaukowych dla pacjentów: www.zwrotnikraka.pl/.
Jak bezpiecznie korzystać z mediów społecznościowych w celu poszukiwania wiedzy?
Aby znaleźć informacje o nowotworach, często odwiedzamy serwisy społecznościowe. Strony takie jak Facebook, Instagram, YouTube czy Twitter mogą być pomocne, jeśli są aktualne i bazują na sprawdzonych źródłach. Mogą być również dobrym sposobem na nawiązanie kontaktu z innymi osobami, które mają podobne problemy zdrowotne i pytania.
Ważne jest, aby wiedzę czerpać tylko z mediów społecznościowych należących do sprawdzonych organizacji czy autorytetów medycznych. Podczas poszukiwania informacji zdrowotnych zadawaj te same pytania, które zadałbyś podczas korzystania ze strony internetowej.
Czytanie historii innych ludzi o ich raku
Jeśli chodzi o osobiste konta w mediach społecznościowych, sami użytkownicy często publikują swoje doświadczenia w walce z nowotworami. Ich opisy dotyczą tego, jak się czują fizycznie, terapii, przez które przechodzą, stosowanych terapii uzupełniających (tj. rodzaj diety lub suplementy) czy odczuć, emocji, samopoczucia, itd.
Zawsze pamiętaj, że każdy z nas jest inny. Nawet osoba z dokładnie takim samym typem nowotworu ma inną historię ciała i zdrowia niż Ty. Nigdy nie przyjmuj zaleceń dotyczących leczenia od kogoś innego niż Twój lekarz. Nie wiesz, skąd i w jaki sposób użytkownik zdobył swoją wiedzę. Nie wiesz też, czy informacje są aktualne ani jaka jest wiedza użytkownika na temat raka.
Jak znaleźć artykuły o raku?
Jeśli chcesz wyszukać zaufane artykuły na temat nowotworów, przeszukaj internetowe bazy danych czasopism medycznych. Mogą Ci pomóc w dotarciu do publikacji medycznych, książek czy zwalidowanych badań dotyczących raka. Dwie zaufane strony z artykułami to PubMed i MedlinePlus. Inną stroną, na której warto szukać przeglądów systematycznych i metaanaliz jest www.cochrane.org tworzona przez organizację non-profit. Przeglądy systematyczne i opisy randomizowanych badań klinicznych, umieszczane na Cochrane, nie mogą być finansowane komercyjnie. Dostępna jest również polska wersja językowa.
Artykuły w popularnych czasopismach i magazynach zazwyczaj nie są pisane przez ekspertów z wykształceniem medycznym. Zwykle ich autorzy rozmawiają z ekspertami, zbierają informacje, a następnie piszą artykuł. Zawsze bądź czujny, kto jest konsultującym głosem eksperckim w takim przypadku. Jeśli to szef towarzystwa naukowego, profesor, doktor czy lekarz-praktyk pracujący w uznanym ośrodku medycznym, zwykle taka informacja pojawi się w tekście. To dobry znak, materiał najpewniej był autoryzowany przez specjalistę i z dużym prawdopodobieństwem odnosi się do faktów.
Ważne jest, aby wiedzieć, że co chwilę pojawiają się nowe doniesienia naukowe w obszarze onkologii. Jeśli zyskują pozytywną reakcję międzynarodowych i krajowych organizacji i instytucji naukowych, raczej możesz im ufać. Zawsze sprawdzaj kilka źródeł i pamiętaj: opinie to nie fakty!
