W ramach 5. edycji kampanii „Servier – Wyłącz Raka” organizatorzy postanowili dokładnie sprawdzić wiedzę Polaków na temat raka żołądka. Badanie[i] pokazało, że jej poziom jest niski. Niewiele wiemy o czynnikach ryzyka, objawach i profilaktyce. Zaledwie 1 proc. respondentów ma świadomość, że za rozwój choroby może odpowiadać niepozorna bakteria Helicobacter pylori – (anty)bohaterka tegorocznej kampanii.
Piąty najczęściej diagnozowany nowotwór na świecie. W Polsce każdego roku diagnozuje się ok. 4,5 tysiąca nowych przypadków. Szczególnie groźny dla osób powyżej 45. roku życia. Nawet dwa razy częściej atakuje mężczyzn niż kobiety. To krótki, ale bezwzględny profil wroga numer 1 tegorocznej kampanii „Servier – Wyłącz Raka” – raka żołądka. Cel inicjatywy jest jasny. Jej organizatorzy chcą zwiększyć świadomość Polaków na temat objawów, czynników ryzyka i podstawowej diagnostyki.
– Ideą kampanii „Servier – Wyłącz Raka” jest popularyzacja wiedzy na temat profilaktyki przeciwnowotworowej. W tym roku postanowiliśmy bliżej przyjrzeć się rakowi żołądka, który z pozoru powinien wysyłać bardzo charakterystyczne i łatwe do zdiagnozowania objawy. Jednak nic bardziej mylnego. Ta podstępna choroba często bardzo długo nie daje o sobie znać, a niektóre sygnały są bagatelizowane przez chorych – mówi Ewa Ciepałowicz, Kierownik ds. CSR i Komunikacji Wewnętrznej Servier Polska, przedstawiciel organizatora kampanii
Zna ją 1 proc. badanych, ale nikt nie może jej lekceważyć
Ponad połowa badanych przez Servier Polska nie wymieniła żadnych objawów zachorowania na raka żołądka. 34 proc. otwarcie przyznało się do braku wiedzy w tym temacie, natomiast 19 proc. nie udzieliło odpowiedzi. Najczęściej kojarzonym przez badanych symptomem są bóle żołądka i jego okolic (30 proc.). Mniej wskazań otrzymały również nudności i wymioty (13 proc.) oraz odbijanie się, zgaga i niestrawność (10 proc.).
Ale zaledwie 1 na 100 badanych ma świadomość, że ich przyczyną może być zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Jej nosicielami jest zdecydowana większość społeczeństwa (choć Polacy w badaniu stwierdzili, że zakażenie przechodzi zaledwie 34 proc. z nas). Bakteria wywołuje zapalenie błony śluzowej żołądka i może prowadzić do powstania raka.
Tymczasem jako główny czynnik ryzyka zachorowania na raka żołądka aż 42 proc. respondentów wskazuje złą dietę. Na kolejnych miejscach znalazły się nadużywanie alkoholu (25 proc.) i palenie papierosów (19 proc.). Jeszcze mniej osób wskazało na stres i otyłość.
A jak jest w rzeczywistości? – Długotrwałe zakażenie bakterią Helicobacter pylori odpowiada za większość – nawet ok. 80 proc. – przypadków rozwoju choroby nowotworowej żołądka. Inne czynniki wespół z infekcją H pylori, takie jak zła dieta bez owoców i warzyw, nadużywanie soli, otyłość, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów czy dodatni wywiad rodzinny także odgrywają istotną rolę. Ograniczenie tych elementów znacząco oddala od nas widmo choroby – komentuje prof. Jarosław Reguła, Konsultant krajowy w dziedzinie gastroenterologii.
– Społeczeństwo nie ma świadomości dotyczącej zakażenia bakterią Helicobacter pylori, dlatego trudno się dziwić, że ludzie nie wiedzą, jak wykrywać zakażenie tą bakterią. W naszym badaniu aż 81 proc. przyznało, że nie ma pojęcia, jak to zrobić lub nie udzieliło odpowiedzi na pytanie. Zaledwie 8 proc. wskazało na gastroskopię, a tylko 2 proc. na testy kału. Co do zasady jak podkreślają eksperci, najprostszym sposobem na wykrycie Helicobacter pylori jest wykonanie prostego testu aptecznego. W przypadku pozytywnego wyniku należy skontaktować się z lekarzem i podjąć leczenie. Polega ono na skutecznej antybiotykoterapii – podkreśla Ewa Ciepałowicz z Servier Polska.
Polacy nie wiedzą, jak zapobiegać
Co w takim razie możemy zrobić, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na raka żołądka? Niemal połowa badanych jako przykład właściwej prewencji typuje zdrowe odżywianie. Co piąta osoba zaleciłaby ograniczenie spożycia alkoholu i używek. Z drugiej strony niemal 20 proc. otwarcie przyznaje, że nie wie, jak można zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka żołądka.
W opinii ekspertów odwołanie do zdrowej diety jest jak najbardziej zasadne w profilaktyce przeciwnowotworowej, w szczególności w przypadku nowotworów przewodu pokarmowego. Rozwojowi raka żołądka sprzyja duża ilość soli w diecie oraz brak produktów bogatych w witaminę A i C. Te odpowiedzi w badaniu otrzymały jednak zaledwie po 2 proc. głosów. Czynnikiem zmniejszającym ryzyko zachorowania na raka żołądka jest także unikanie nadwagi i otyłości, na które wskazało zaledwie… 0,5 proc. respondentów.
– Realizacja badania okazała się strzałem w dziesiątkę. Przypuszczaliśmy, że Polacy wiedzą na temat raka żołądka mało, ale okazało się, że świadomość jest jeszcze niższa niż można było się spodziewać. Pracy do wykonania jest więc mnóstwo i jest to praca u podstaw. Sprawa jest poważna, ponieważ każdego roku diagnozę „rak żołądka” słyszy ok. 5 tysięcy Polaków. Zrobimy co w naszej mocy, by z naszą wiedzą i wskazówkami dotrzeć do jak największej liczby odbiorców – podsumowuje Ewa Ciepałowicz z Servier Polska.
[i] Badanie zostało zrealizowane metodą CAWI przez firmę K+Research na zlecenie Servier Polska w październiku 2023 r. na reprezentatywnej grupie Polaków (N=1021).
