Badania wskazują, że umiarkowana aktywność fizyczna może odgrywać kluczową rolę w procesie leczenia i poprawy jakości życia pacjentów onkologicznych[1]. Oczywiście istnieją wyjątki i ograniczenia, ponieważ każdy pacjent wymaga indywidualnego podejścia i kwalifikacji. Szczególną ostrożność należy zachować m.in. w przypadku zaawansowanego procesu nowotworowego, przerzutów do kości i podeszłego wieku pacjenta. Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek formy aktywności fizycznej, zawsze zaleca się skonsultowanie tego z lekarzem prowadzącym.
Sentencja prof. Wiktora Degi, że „ruch może zastąpić większość lekarstw, lecz żaden lek nie zastąpi ruchu,” ma potwierdzenie w badaniach naukowych. Aktywność fizyczna nie tylko pomaga w przywracaniu sprawności fizycznej, lecz także może zmniejszać ryzyko wystąpienia najczęstszych nowotworów, takich jak raki piersi, okrężnicy, płuc, trzonu macicy, gruczołu krokowego i nerki.
Wbrew powszechnej opinii, ruch jest istotnym elementem procesu rehabilitacji, który powinien rozpocząć się nawet przed leczeniem onkologicznym, przygotowując organizm pacjenta do ewentualnych procedur i zabiegów. Rehabilitacja powinna być prowadzona równolegle z terapią podstawową, stanowiąc jeden z etapów leczenia, mający na celu poprawę jakości życia we wszystkich jego aspektach.
Zawsze jednak trzeba pamiętać, że aktywność fizyczna w chorobie nowotworowej jest bezpieczna pod warunkiem przeprowadzenia rzetelnej oceny kondycji pacjenta przez lekarza prowadzącego. To kluczowy etap, który pozwala zidentyfikować istniejące ograniczenia i potencjalne przeciwwskazania odnośnie rodzaju aktywności fizycznej.
Oprócz przywracania, poprawy i utrzymania sprawności fizycznej, ćwiczenia mogą skutecznie przeciwdziałać powikłaniom i łagodzić niepożądane objawy związane z leczeniem onkologicznym.
Aktualne wytyczne ekspertów sugerują dwie alternatywy: 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej na tydzień lub 75 minut intensywnej aktywności. Przykłady umiarkowanej aktywności obejmują spacery, jazdę na rowerze po płaskim terenie, jogę czy taniec, podczas gdy intensywna aktywność to np. bieganie, jazda rowerem po pagórkach czy wchodzenie po schodach.[2]
Dla przykładu, znany onkolog prof. Jacek Jassem z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, zmagając się z chłoniakiem, nawet na jeden dzień, także w trakcie przyjmowania chemioterapii, nie zrezygnował z półgodzinnej porcji ćwiczeń; m.in. codziennie robił pompki i chodził nie mniej niż 10 tysięcy kroków. Ale uwaga! Każdy pacjent chory na raka przed podjęciem czy intensyfikacją zająć ruchowych powinien skonsultować się ze swoim lekarzem.
W kontekście aktywności fizycznej osób chorych na raka kluczową sprawą jest odpoczynek i regeneracja. Są one niezbędne dla osoby i tak już zmęczonej – nie tylko samą swoją chorobą, ale też pobytami w szpitalu, częstymi pobraniami krwi, wieloma dodatkowymi obowiązkami.
[1] Systematyczna aktywność fizyczna stanowi uznaną składową pożądanego i zdrowego stylu życia, który odgrywa kluczową rolę w profilaktyce nowotworów. W ostatnich latach przeprowadzono liczne badania oceniające znaczenie ruchu w profilaktyce raka – w okresie terapii przeciwnowotworowej oraz po jej zakończeniu. Wyniki są obiecujące i jednoznacznie podkreślają wartość aktywności fizycznej w onkoprofilaktyce (Szpunar J, Karczmarek-Borowska B. Aktywność fizyczna w chorobie nowotworowej. Problemy Nauk Stosowanych 2018;8:185-92).
[2] Na podstawie wytycznych Amerykańskiego Towarzystwa Nowotworowego dotyczących aktywności fizycznej w profilaktyce chorób nowotworowych (Kushi LH, Doyle C, McCullough M, et al. American Cancer Society guidelines on nutrition and physical activity cancer prevention: reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity. CA Canc J Clin 2012;62:30-67).
