Czerniak to nowotwór skóry, który rozwija się na skutek nadmiernego narażenia na promieniowanie UV. Najczęściej dotyka osoby o jasnej karnacji, ale może wystąpić u każdego. Czerniak jest chorobą złośliwą i może prowadzić do śmierci, jeśli nie zostanie wykryty i leczony na czas.
Rozprzestrzenienie czerniaka w Polsce jest coraz większe, co wynika z większego narażenia na promieniowanie UV, a także z bardziej świadomego podejścia do diagnozowania choroby. Według danych GUS, w 2020 roku zdiagnozowano w Polsce około 8,5 tys. przypadków czerniaka. Najwyższe wskaźniki zachorowalności notowane są wśród ludzi w wieku 45-65 lat.
Czerniak powstaje z komórek melanocytów, odpowiedzialnych za produkcję barwnika skórnego – melaniny. Czerniak ma różne formy, ale zwykle zaczyna się jako pieprzyk lub znamię, które ulega zmianom – zwiększeniu się, zmianie kształtu, koloru, pojawieniu się nierównych brzegów. Niepokój powinien budzić też szybki wzrost pieprzyka oraz jego krwawienie, swędzenie lub ból. Ważne jest, aby regularnie badać skórę, a w przypadku podejrzenia czerniaka skonsultować się z lekarzem dermatologiem.
Najwięcej przypadków czerniaka notuje się w krajach o wysokim wskaźniku narażenia na promieniowanie UV, takich jak Australia, Nowa Zelandia i Południowa Afryka. W Europie kraje o najwyższym ryzyku to Hiszpania, Portugalia, Francja, Włochy i Grecja.
Wykrywalność czerniaka w początkowych stadiach choroby jest wysoka, ale w przypadku zaawansowanego nowotworu szanse na wyleczenie są niewielkie. Dlatego tak ważne jest regularne badanie skóry i szybka reakcja na wszelkie zmiany. Zaleca się także korzystanie z kremów z wysokim filtrem przeciwsłonecznym, unikanie opalania w godzinach największego nasłonecznienia oraz noszenie ubrań z długim rękawem i kapelusza.
Leczenie czerniaka polega na usunięciu guza chirurgicznie lub przez radioterapię, a także na terapii celowanej lub immunoterapii w przypadku zaawansowanej choroby. Jednak najlepszym sposobem na zwalczenie choroby jest jej profilaktyka, która polega na regularnym badaniu skóry, ochronie przed słońcem, a także na edukacji w zakresie przeciwdziałania chorobie.
