Otyłość jest jednym z najpoważniejszych modyfikowalnych czynników ryzyka wielu chorób przewlekłych, w tym nowotworów. Badania epidemiologiczne prowadzone przez dziesięciolecia jasno wskazują, że nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko zachorowania na różne typy nowotworów. W krajach rozwiniętych otyłość, po paleniu tytoniu, jest drugim co do ważności czynnikiem ryzyka rozwoju raka oraz innych chorób, takich jak cukrzyca typu 2 czy schorzenia sercowo-naczyniowe.[1]
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) oraz inne instytucje zdrowotne, takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), potwierdzają, że otyłość ma bezpośredni związek z wieloma nowotworami, w tym rakiem piersi u kobiet po menopauzie, rakiem jelita grubego, odbytnicy oraz nowotworem nerki.[2]
Statystyki są alarmujące: w Unii Europejskiej około 11% przypadków raka jelita grubego, 9% nowotworów piersi i prawie 40% przypadków raka trzonu macicy można przypisać nadwadze i otyłości. Otyłość wpływa również na rozwój raka przełyku, nerki i pęcherzyka żółciowego.[3]
Badania nad otyłością i nowotworami w Europie
Europejskie badania nad związkiem otyłości z nowotworami dostarczają istotnych dowodów na to, jak poważnym zagrożeniem zdrowotnym jest nadmierna masa ciała. W ramach projektu EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition), jednego z największych badań epidemiologicznych na świecie, przeanalizowano dane od ponad pół miliona Europejczyków z dziesięciu krajów. Wyniki jednoznacznie wskazują na silny związek między otyłością a ryzykiem rozwoju nowotworów, szczególnie raka piersi po menopauzie, raka jelita grubego, trzustki i wątroby.[4]
W badaniu EPIC wykazano, że osoby z wyższym wskaźnikiem masy ciała (BMI) mają istotnie większe ryzyko rozwoju raka, zwłaszcza po 50. roku życia.
Badacze odkryli również, że nadmiar tkanki tłuszczowej sprzyja przewlekłemu stanowi zapalnemu, który może prowadzić do uszkodzeń DNA, a w konsekwencji do mutacji komórek sprzyjających rozwojowi nowotworów. Dodatkowo, otyłość wpływa na gospodarkę hormonalną – szczególnie na podwyższenie poziomu estrogenów i insuliny, które z kolei mogą stymulować rozwój komórek nowotworowych.[5]
Europejskie badania dostarczają także ważnych informacji o wpływie stylu życia na ryzyko nowotworów. Wynika z nich, że regularna aktywność fizyczna, zrównoważona dieta bogata w warzywa i owoce, a także unikanie nadwagi mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory związane z otyłością.
Patofizjologia otyłości a nowotwory
Patofizjologia związku między otyłością a nowotworami jest skomplikowana i wieloczynnikowa. Otyłość wpływa na procesy hormonalne i metaboliczne organizmu, co może sprzyjać rozwojowi nowotworów. Nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi do wzrostu produkcji estrogenów, co szczególnie u kobiet po menopauzie zwiększa ryzyko rozwoju raka piersi. Ponadto, otyłość wiąże się z wyższym poziomem insuliny i insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), które są znane z działania promującego proliferację komórek nowotworowych.
Przewlekły stan zapalny, typowy dla osób z otyłością, także sprzyja rozwojowi raka. Tkanka tłuszczowa wydziela różnorodne substancje prozapalne, które mogą wpływać na powstawanie zmian w DNA, sprzyjając mutacjom prowadzącym do transformacji nowotworowej.
Otyłość a rokowanie w nowotworach
Oprócz zwiększonego ryzyka zachorowania na raka, u pacjentów onkologicznych nadwaga i otyłość mogą negatywnie wpływać na rokowanie. Osoby z nadmierną masą ciała częściej doświadczają gorszych wyników leczenia, a ich szanse na wyleczenie są mniejsze.[6] Wpływ na to mają zarówno trudności w precyzyjnym dostosowaniu dawek leków onkologicznych, jak i dodatkowe problemy zdrowotne związane z otyłością, takie jak cukrzyca czy choroby serca, które mogą komplikować leczenie.
Profilaktyka i dbanie o zdrowie
Na szczęście otyłość jest czynnikiem, na który możemy mieć wpływ. Regularna aktywność fizyczna, zbilansowana dieta oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory związane z otyłością.
Badania dowodzą, że utrzymanie zdrowej masy ciała przez całe życie może zmniejszyć ryzyko rozwoju nowotworów nawet o 20-30%. Nawet niewielka redukcja masy ciała, połączona z umiarkowaną aktywnością fizyczną, może przynieść istotne korzyści zdrowotne.
W Dniu Walki z Otyłością warto przypomnieć sobie, że zapobieganie nadwadze to nie tylko inwestycja w lepsze samopoczucie, ale także w zdrowie na przyszłość. Każdy krok w kierunku zdrowszego stylu życia jest krokiem w stronę zmniejszenia ryzyka poważnych chorób, w tym nowotworów.
[1] zwrotnikraka.pl
[2] medexpress.pl
[3] europarl.europa.eu
[4] epic.iarc.fr
[5] environmed.pl
[6] pulsmedycyny.pl
