Rak to choroba, która powstaje, gdy uszkodzone są geny dyktujące komórce co ma robić, kiedy ma rosnąć, a kiedy się podzielić[1]. Co ciekawe, nawet do 90% nowotworów powstaje przez czynniki zewnętrzne, na które my jako ludzie mamy wpływ. Dzięki temu można zmniejszyć ryzyko powstania choroby. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że dzięki wprowadzeniu w życie zdrowych nawyków można uniknąć nawet do 50% przypadków wszystkich nowotworów[2].
Jak skutecznie chronić się przed rakiem i świadomie dbać o swoje zdrowie? Oto 10 zasad, które pozwolą w znaczący sposób zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór:
- Rzucenie palenia oraz stworzenie w swoim domu miejsca, które jest wolne od dymu tytoniowego – zarówno czynne, jak i biernie palenie papierosów niesie ze sobą ryzyko powstania nowotworu. Co roku z powodu wdychania dymu tytoniowego w Polsce umiera aż 2 tysiące osób, które mimo tego, że nie są uzależnione, wdychają dym papierosowy biernie. Poza tym papieros ma w sobie aż 7 tysięcy szkodliwych substancji chemicznych, z czego aż 70 ma działanie rakotwórcze[3].
- Codzienna aktywność fizyczna oraz dbanie o prawidłową masę ciała – w antyrakowym dekalogu nie może zabraknąć regularnego ruchu, bo to właśnie codzienne ćwiczenia pomagają uchronić się przed takimi przypadłościami jak rak piersi, błony śluzowej macicy oraz jelita grubego. Każdego dnia powinno się spędzać przynajmniej godzinę na wysiłku fizycznym o średniej aktywności lub pół godziny na ćwiczenia o wysokiej aktywności[4].
- Ograniczenie spożywania alkoholu – ważne jest, by zmniejszyć ilość lub też całkowicie zrezygnować z picia alkoholu, bowiem każda jego ilość zwiększa ryzyko zachorowania na raka[5].
- Odpowiednio zbilansowana dieta – zdrowe odżywianie zmniejsza możliwość wystąpienia nowotworów. Spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, które obfitują w przeciwutleniacze, różnorodne jedzenie, stawianie na produkty sezonowe, unikanie gotowych dań oraz zadbanie o higienę spożywanych produktów (mycie i pozbywanie się pestycydów dzięki obieraniu owoców oraz warzyw) to najlepszy sposób na zachowanie zdrowia[6]. Wiele badań potwierdza, że jedną z najlepszych diet, która pomaga zapobiec chorobom nowotworowym jest dieta śródziemnomorska[7].
- Unikanie zbyt dużej ekspozycji na słońce oraz odpowiednia ochrona przeciwsłoneczna – by uchronić się przed rakiem skóry, a także osłabieniem układu odpornościowego oraz chorobami oczu, należy ograniczyć przebywanie na zewnątrz w godzinach największego słońca, a także używać kremów z filtrem UV. W codziennym użyciu powinny znaleźć się takie akcesoria jak okulary przeciwsłoneczne, kapelusze z rondem oraz odzież chroniąca przed poparzeniem słonecznym. Konieczne jest także zrezygnowanie z korzystania z solariów[8].
- Znalezienie sposobu na rozładowanie stresu – życie w spokoju i harmonii wspiera układ odpornościowy człowieka. Nadmiar stresu natomiast jest niekorzystny dla naszego zdrowia, dlatego tak ważne jest odnalezienie sposobu, by wrócić do równowagi po dniu pełnym zmagań i napięcia. Praktyką, która relaksuje, może być wyjście z psem na spacer, joga czy uprawianie ogródka. Ważne, by znaleźć coś, co nam konkretnie daje radość i przywraca spokój ducha[9].
- Korzystanie z zaproszeń na badania przesiewowe – poddawanie się badaniom screeningowym pomaga wykryć wczesne stadium niektórych nowotworów, takich jak rak piersi, rak szyjki macicy oraz rak jelita grubego, co zwiększa możliwość wykrycia choroby na wczesnym etapie i szybszego powrotu do zdrowia[10]. W Polsce funkcjonuje kilka programów, które pomagają w profilaktyce nowotworowej, a jak wiadomo najlepszym atakiem na raka jest obrona. Poznaj listę zalecanych badań tu.
- Ochrona przed oddziaływaniem substancji rakotwórczych w pracy – konieczne jest zadbanie o ochronę przed szkodliwymi substancjami chemicznymi, które mogą bezpośrednio przyczyniać się do powstawania wielu różnych nowotworów oraz stosowanie się do zaleceń higieny pracy oraz zasad bezpieczeństwa[11]. Produkty ropopodobne oraz arsen natomiast mogą np. powodować nowotwór skóry[12].Szkodliwe warunki pracy mogą wpływać nie tylko na rozwój chorób, ale też niekorzystnie oddziaływać na płodność.
- Dokonanie pomiaru stężenia radonu w swoim domu – wysokie stężenie radonu, który występuje w skorupie ziemskiej może prowadzić do raka płuc, dlatego warto dokonać pomiaru jego stężenia w swoim domu. Robi się to za pomocą czujników, które ustawia się w pomieszczeniach i zostawia na kilka tygodni[13].
- Dbanie o wysoką odporność organizmu – nasz układ immunologiczny jest niezwykle istotny, jeśli chodzi o nadzór nad komórkami nowotworowymi. Osoby, które mają słabszy układ odpornościowy, posiadają także mniej skuteczny nadzór immunologiczny, czyli są bardziej narażone na zachorowanie na raka[14].
Co ciekawe, takich punktów można podawać jeszcze kilka. Na przykład nie każdy wie, że karmienie piersią u kobiet przez okres roku obniża ryzyko wystąpienia raka piersi o ponad 4%. Wpływ na to ma także urodzenie kolejnego dziecka, które zmniejsza je o kolejne 7%. Znajdziesz je tuhttps://www.wylaczraka.pl/profilaktyka/jak-uchronic-sie-przed-rakiem#4. Niemniej te 10 zasad stanowi niezwykle ważny spis podstawowych wytycznych, które w znacznym stopniu pomogą zadbać o siebie i najbliższych. Warto pamiętać o nich szczególnie teraz, 4 lutego – w Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem – i zdać sobie sprawę z tego, iż nie jesteśmy wobec raka całkiem bezsilni. Wręcz przeciwnie; styl życia oraz odpowiednie zachowania wspierają życie w zdrowiu i szybszy powrót do dobrostanu fizycznego i psychicznego w przypadku wystąpienia choroby.
[1] https://www.cancer.org/content/dam/cancer-org/cancer-control/pl/booklets-flyers/what-is-cancer.pdf
[2] https://www.wylaczraka.pl/profilaktyka/jak-uchronic-sie-przed-rakiem
[3] https://planujedlugiezycie.pl/index.php/jak-sie-chronic-przed-rakiem/
[4] https://www.wylaczraka.pl/profilaktyka/jak-uchronic-sie-przed-rakiem#4
[5] https://planujedlugiezycie.pl/index.php/jak-sie-chronic-przed-rakiem/
[6] https://www.zwrotnikraka.pl/dieta-antyrakowa-zasady/
[7]https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-nowotworowe,co-robia-onkolodzy–zeby-uniknac-raka–piec-banalnych-rad–ktore-musisz-wprowadzic-teraz,artykul,29413915.htm
[8] https://www.wylaczraka.pl/profilaktyka/jak-uchronic-sie-przed-rakiem#4
[9] https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-nowotworowe,co-robia-onkolodzy–zeby-uniknac-raka–piec-banalnych-rad–ktore-musisz-wprowadzic-teraz,artykul,29413915.html#znajdz-sposob-na-rozladowanie-stresu
[10] https://planujedlugiezycie.pl/index.php/jak-sie-chronic-przed-rakiem/
[11] https://www.wylaczraka.pl/profilaktyka/jak-uchronic-sie-przed-rakiem#4
[12] https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-nowotworowe,co-robia-onkolodzy–zeby-uniknac-raka–piec-banalnych-rad–ktore-musisz-wprowadzic-teraz,artykul,29413915.html#znajdz-sposob-na-rozladowanie-stresu
[13] https://www.wylaczraka.pl/profilaktyka/jak-uchronic-sie-przed-rakiem#4
[14] https://www.zwrotnikraka.pl/jak-uniknac-raka/
