- Dym tytoniowy – palenie tytoniu jest jednym z najbardziej zabójczych czynników rakotwórczych. Palenie może powodować raka płuc i innych narządów. Najlepszym sposobem na obniżenie ryzyka zachorowania na raka płuc jest niepalenie oraz unikanie ekspozycji na palenie wtórne, czyli przebywania w zadymionych miejscach.
- Alkohol – nadmierne spożywanie alkoholu etylowego, zwłaszcza wysokoprocentowego, może prowadzić do powstania raka jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka i wątroby, trzustki.
- Rakotwórcze jedzenie – istnieją pewne pokarmy, które zawierają substancje rakotwórcze np. azotany, substancje konserwujące. Produkty, które powinny być wykluczane ponieważ mogą mieć wpływ na powstanie zwłaszcza raka jelita grubego, przełyku czy żołądka, to octowe marynaty i produkty wędzone oraz mięso traktowane azotanami (peklowane), jak również mięso zwęglone na grillu, jako że zwęglone części są rakotwórcze.
- Niezdrowa dieta – dieta bogata w tłuszcze nasycone (szczególnie z czerwonego mięsa) i wysokokaloryczna jest powiązana z kilkoma typami raka, włączając raka jelita, gruczołu odbytnicy i prostaty. Ryzyko zachorowania może być zmniejszone przez redukcje tłuszczu zwierzęcego w diecie oraz poprzez jedzenie większej ilości produktów sojowych, pełnoziarnistych, owoców i warzyw.
- Otyłość i nadwaga, a zwłaszcza w połączeniu z brakiem aktywności fizycznej wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wielu nowotworów, np.: raka piersi, jelita grubego, raka trzonu macicy, trzustki, pęcherzyka żółciowego.
- Promieniowanie jonizujące – nadmierna ekspozycja na promieniowanie jonizujące, takie jak promieniowanie rentgenowskie, może powodować zmiany w DNA, które mogą prowadzić w efekcie do powstania raka skóry, tarczycy, białaczek.
- Promieniowanie ultrafioletowe jest promieniowaniem słonecznym. Promienie ultrafioletowe B (UVB) uszkadza DNA komórki i jest przyczyną powstawania raka skóry i czerniaka złośliwego w 90% przypadków. Zapobieganie zachorowaniom obejmuje między innymi zmniejszenie ekspozycji na słońce, noszenie ochronnych ubrań oraz stosowanie kremów przeciwsłonecznych z wysokim filtrem SPF (Sun Protection Factor).
- Rakotwórcze środki chemiczne – rakotwórcze środki chemiczne, takie jak azbest, benzen, formaldehyd, arsen czy policykliczne węglowodory (spaliny) są w większych stężeniach niebezpieczne dla zdrowia.
- Ekspozycja na estrogen (kobiety) – powoduje zwiększone ryzyko zachorowania na niektóre ginekologiczne typy raka np. piersi lub macicy. Czynniki, które przyczyniają się do zwiększonej ekspozycji na estrogen to wczesny początek menstruacji, późny okres menopauzy, doustne środki antykoncepcyjne oraz hormonalna terapia zastępcza.
Spośród wszystkich rozpoznawanych nowotworów złośliwych u ludzi, 10% wiąże się z predyspozycją uwarunkowaną genetycznie, wynikającą z obecnych mutacji, które mogą być dziedziczone i dawać początek raka u potomnych.
Tylko predyspozycja do zachorowania jest dziedziczona, tak więc inne, niegenetyczne (np. środowiskowe) czynniki muszą zaistnieć, aby doszło do rozwoju raka. Pojawienie się takiej predyspozycji w rodzinie nie oznacza jednak, że dana osoba na pewno zachoruje na raka, jednak pozostaje ona w grupie podwyższonego ryzyka. Wiedza na temat czynnika genetycznego może pomóc w zapobieganiu zachorowaniu na raka.
Naturalny przebieg raka jest różny prawie w każdym przypadku. Duży odsetek nowotworów można wyleczyć. Dotyczy to zwłaszcza wczesnych stopni zaawansowania. Nawet w stadium choroby uogólnionej (kiedy dojdzie do powstania przerzutów), można poprzez stosowanie wielu metod leczenia uzyskać przedłużenie życia nawet o wiele lat.
Więcej informacji w zakładce „Profilaktyka” oraz na stronie www.12sposobownazdrowie.pl.